ឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម រួមមានវិស័យរុករករ៉ែ និងរ៉ែ ការរុករកឧស្ម័នធម្មជាតិ និងប្រេង រោងចក្រចម្រាញ់ប្រេង និងការទាញយកថ្មសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យសំណង់ ដូចជាខ្សាច់ ថ្ម និងក្រួស។ ធនធាននិស្សារណកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជាបានបាត់បង់យ៉ាងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ខណៈដែលធនធានទាំងនេះអាចកំណត់បានតាមភូមិសាស្ត្រ។
រដ្ឋាភិបាលបានចាត់ទុកឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្មជាវិស័យដ៏មានសក្តានុពល ដើម្បីជំរុញដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច។ នៅក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ធនធានធម្មជាតិទាំងអស់គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ ដូច្នេះហើយការជីកយករ៉ែដែលធ្វើឡើងដោយគ្មានអាជ្ញាប័ណ្ណគឺខុសច្បាប់។ លើកលែងតែប្រេង ឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្មភាគច្រើន ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល (MME) ដែលពីមុនជាក្រសួងឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និងថាមពល ឬ MIME។
ការជីកយករ៉ែមានសក្តានុពលទាំងវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានលើសង្គម សេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថាន។ ផលប៉ះពាល់ជាវិជ្ជមានដែលអាចកើតមាននៃការជីកយករ៉ែគឺ ការអភិវឌ្ឍន៍ និងអត្ថប្រយោជន៍ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ (ការបង្កើតទ្រព្យសម្បត្តិ និងការកើនឡើងនៃការវិនិយោគ) និងអត្ថប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាជនក្នុងតំបន់ (ការងារ ជំនាញ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលប្រសើរឡើង ក៏ដូចជាការអប់រំ និងកម្មវិធីសង្គម)។ កម្ពុជានឹងមើលឃើញអំពីអត្ថប្រយោជន៍របស់ឧស្សាហកម្មរ៉ែបន្ទាប់ពីឆ្នាំ២០២៣ ព្រោះវានឹងបង្កើតមូលដ្ឋានគ្រឹះសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែរឹងមាំ ឱកាសការងារកាន់តែច្រើន និងអាជីវកម្មកាន់តែច្រើន។ ប្រាក់ចំណូលដែលបង្កើតដោយឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម គួរតែត្រូវបានបញ្ជូនទៅមូលនិធិជាតិ ដែលអាចប្រើប្រាស់សម្រាប់គ្របដណ្តប់លើវិស័យអាទិភាពដូចជាការអប់រំ សុខភាពសាធារណៈ និងការគាំពារសង្គម។ ប្រទេសកម្ពុជាបានចូលរួមជាក្រុមអ្នកផលិតមាសរបស់ពិភពលោកជាមួយនឹងការចាប់ផ្តើមផលិតកម្មនៅតំបន់អូរក្វាវ ស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី ដែលក្រុមហ៊ុន Renaissance Minerals បានរុករក និងស្រាវជ្រាវអស់រយៈពេល ១៤ឆ្នាំមកហើយ។ គម្រោងនេះត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងផ្តល់ប្រាក់ចំណូលជាតិប្រចាំឆ្នាំចំនួន ១៨៥លានដុល្លារ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំងយ៉ាងហោចណាស់ ៤០លានដុល្លារ ជាសួយសារអាករ និងចំណូលពន្ធ ដែលនឹងត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម។ លើសពីនេះ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបដែលបានមកពីការជីកយករ៉ែនៅកម្ពុជាបានកើនឡើងពីប្រមាណ ២០៤លានដុល្លារ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ ដល់ ២៤៨លានដុល្លារ ក្នុងឆ្នាំ២០១៩… អានបន្ថែម
ក្រាបបន្ទាត់ខាងក្រោមនេះបង្ហាញអំពីចំណូលក្នុងច្បាប់ហិរញ្ញវត្ថុ និងចំណូលអនុវត្តរបស់សម្បទានរ៉ែ និងសម្បទានប្រេងកាតពីឆ្នាំ២០១៩ ដល់ឆ្នាំ២០២២។ ចំណូលពីសម្បទានរ៉ែមានការកើនឡើងជាលំដាប់ចំនួន ៥៨,២៩ ភាគរយ ពី ៦៤.០៣៦,២៦លានរៀល សម្រាប់ចំណូលអនុវត្តឆ្នាំ២០១៩ រហូតដល់ ១០១.៣៦៣,០៨លានរៀន សម្រាប់ចំណូលអនុវត្តឆ្នាំ២០២២។ ចំណូលសម្បទានប្រេងកាតមានការកើនឡើងបន្តិចសម្រាប់ចំណូលអនុវត្តឆ្នាំ២០២០ ខណៈពេលដែលចំណូលក្នុងច្បាប់ហិរញ្ញវត្ថុមានការកើនឡើងយ៉ាងគំហុកពី ៦.១៦៦លានរៀល ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ រហូតដល់ ៩៣.១០១លានរៀល ក្នុងឆ្នាំ២០២០។ យ៉ាងណាមិញ ចំណូលសម្បទានប្រេងកាតបានធ្លាក់ចុះដល់ ០ សម្រាប់ចំណូលអនុវត្តឆ្នាំ២០២១ និង ២០២២។
តារាងខាងក្រោមនេះបង្ហាញឱ្យឃើញថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០២២ រដ្ឋាភិបាលទទួលបានចំណូលសួយសារពីផលិតផលរ៉ែចំនួន២០ប្រភេទអាជីវកម្មទៅលើ ដែលគិតជាទឹកប្រាក់សរុប ៣៤.៩៨៦.១៩៣,៧៩ដុល្លារ។ ប្រភេទអាជីវកម្មលើថ្មកំបោរ (ប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម) បានផ្តល់សួយសារច្រើនជាងគេចំនួន ៧.២២៦.៥៥៨,៧១ដុល្លារ ក្នុងទំហំផលិតកម្ម ១២.០៤៤.២៦៤,៥២តោន ខណៈពេលដែលអាជីវកម្មលើដីល្បាយខ្សាច់ផ្តល់សួយសារលំដាប់ទី២ ដែលមានចំនួនទឹកប្រាក់ ៦.១១៤.៣៩១,៨៧ដុល្លារ។ ចំណូលសួយសារពីអាជីវកម្មលើរ៉ែមាស និងថ្មបំបែកគ្រប់ប្រភេទមានចំនួនប្រហាក់ប្រហែលគ្នាគឺ ៥.៣៥៣.៨១៣,៥៨ដុល្លារ និង ៥.២៦២.០១៣,៥៤ដុល្លារ ដែលឈរនៅលំដាប់ទី៣ និងទី៤។
ចំណូលសាធារណៈពីប្លុកប្រេងនិងឧស្ម័ននៅកម្ពុជា
ចំណូលសាធារណៈពីអាជីវកម្មរ៉ែនៅកម្ពុជា យោងទៅតាមប្រភពពីសារព័ត៌មាន
ព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗ: គម្រោងរ៉ែមាសអូរខ្វាវ
